Theo số liệu của Cục Thống kê tỉnh, hết năm 2023, trên địa bàn tỉnh Lào Cai có 69.936 công nhân và người lao động thuộc các loại hình sản xuất, kinh doanh, trong đó lực lượng công nhân trong các doanh nghiệp tư nhân chiếm 78,7% (55.042 người), tiếp đó là lực lượng công nhân trong doanh nghiệp nhà nước (13,6%); doanh nghiệp FDI (6,56%); Hợp tác xã (1,14%). Ngoài ra còn có lực lượng lao động trong các cơ sở kinh tế cá thể phi nông nghiệp với trên 40.000 người.

Năm 2023, từ hoạt động sản xuất, kinh doanh của các loại hình doanh nghiệp và đơn vị kinh tế, trong đó trực tiếp làm ra của cải vật chất là lực lượng công nhân đã đem lại giá trị từ nguồn thu nội địa trên địa bàn tỉnh. Cụ thể, thu từ doanh nghiệp nhà nước 1.564.883 triệu; thu từ doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài 119.257 triệu; thu từ khu vực kinh tế ngoài nhà nước 2.160.018 triệu.

Nhằm thực hiện mục tiêu đến năm 2030 khu vực doanh nghiệp đóng góp khoảng 65% GRDP của tỉnh và 70% tổng thu ngân sách nội địa; tổng vốn đầu tư từ khu vực doanh nghiệp chiếm từ 60 - 70% tổng vốn đầu tư trên địa bàn tỉnh; Lào Cai trở thành tỉnh khá và đến năm 2045 là tỉnh phát triển của cả nước. Hằng năm, giải quyết việc làm mới trên 8.000 lao động…cần có sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị từ tỉnh đến cơ sở, trong đó có vai trò lo lớn của lực lượng công nhân. Do đó trong thời gian tới, để sự đóng góp của công nhân Lào Cai đáp ứng được yêu cầu của thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa, thức đẩy phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh cần thực hiện đồng bộ các giải pháp sau:

Thứ nhất, đẩy mạnh công tác tuyên truyền, nâng cao trình độ chính trị, ý thức giai cấp, tinh thần dân tộc cho lực lượng công nhân

Mục đích của công tác tuyên truyền là để lực lượng công nhân ngày càng nhận thức đúng đắn về những cơ hội, khó khăn, những thách thức đang đặt ra đối với đất nước nói chung, với giai cấp công nhân và nhân dân lao động nói riêng. Thông qua tuyên truyền làm rõ quan điểm của Đảng về vai trò quan trọng của lực lượng công nhân - giai cấp lãnh đạo cách mạng thông qua đội tiền phong là Đảng cộng sản Việt Nam

Nội dung tuyên truyền cần tập trung vào các quan điểm, đường lối của Đảng về xây dựng lực lượng công nhân, như: Nghị quyết 20-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Kết luận 79-KL/TW của Bộ Chính trị; Chỉ thị 37-CT/TW của Ban Bí thư về tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng quan hệ lao động hài hòa, ổn định và tiến bộ trong tình hình mới; Thông báo kết luận 77-TB/TW của Ban Bí thư về tổ chức “Tháng Công nhân”; Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, Nghị quyết 02-NQ/TW của Bộ Chính trị về “Đổi mới tổ chức và hoạt động của Công đoàn Việt Nam trong tình hình mới” và các chủ trương của Trung ương, Tỉnh ủy liên quan đến phong trào công nhân và hoạt động Công đoàn nhiệm kỳ 2023 - 2028.

Thông qua tuyên truyền góp phần nâng cao trình độ chính trị, ý thức giai cấp và bản lĩnh chính trị, ý thức công dân, tinh thần dân tộc, để công nhân gắn bó thiết tha với sự nghiệp cách mạng của Đảng, của dân tộc, với chế độ xã hội chủ nghĩa, ý chí vươn lên thoát khỏi nghèo nàn, lạc hậu, tinh thần xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, tinh thần phấn đấu vươn lên ngang tầm thời đại trong điều kiện phát triển kinh tế tri thức và hội nhập kinh tế quốc tế, quyết tâm chiến thắng trong cạnh tranh, tinh thần đấu tranh xây dựng, tác phong công nghiệp và kỷ luật lao động, lương tâm nghề nghiệp cho công nhân.

Thứ hai, đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ tay nghề, từng bước trí thức hóa giai cấp công nhân

Quan tâm xây dựng thế hệ công nhân trẻ tuổi, có học vấn, chuyên môn và kỹ năng nghề nghiệp, có lập trường giai cấp và bản lĩnh chính trị vững vàng để họ trở thành bộ phận nòng cốt của giai cấp công nhân. Không ngừng đổi mới công tác đào tạo đáp ứng kịp thời yêu cầu phát triển đất nước, nhất là những ngành công nghiệp mới. Tăng nhanh tỉ lệ lao động qua đào tạo; chú trọng đào tạo nghề cho công nhân từ nông dân và nữ công nhân; nâng cao trình độ học vấn, chuyên môn, nghề nghiệp, kỹ năng thực hành, rèn luyện tác phong, kỷ luật lao động; vận động chủ doanh nghiệp tạo điều kiện cho công nhân được tham gia học tập. Bổ sung, sửa đổi, xây dựng chính sách đào tạo, đào tạo lại công nhân; có chính sách khuyến khích, tạo điều kiện cho công nhân tự học tập nâng cao trình độ học vấn, chuyên môn, kỹ năng nghề nghiệp, ngoại ngữ.

Trong thời kì đẩy mạnh CNH, HĐH, đi đôi với đào tạo mới, cần chú trọng đào tạo lại để có những công nhân tiếp cận được công nghệ, thiết bị mới, hiện đại để từ đó họ nhanh chóng có điều kiện tiếp thu, làm chủ công nghệ mới, có cơ hội tìm được việc làm, để nâng cao năng suất lao động, chất lượng sản phẩm và hiệu quả sản xuất kinh doanh, đủ sức cạnh tranh với thị trường trong và ngoài nước. Đầu tư vào công tác đào tạo công nhân là một hướng đầu tư vào chiều sâu cơ bản và có hiệu quả nhất cả về kinh tế, xã hội, chính trị; Khuyến khích và tạo điều kiện cho công nhân tham gia học tập ở cấp học giáo dục nghề nghiệp và giáo dục đại học để họ có cả lý thuyết lẫn tay nghề, nắm vững công nghệ hiện đại.

Song song với đó, tỉnh cần có những điều chỉnh về dạy nghề một cách đồng bộ, nhằm bảo đảm sự cân đối ngay trong hệ thống giáo dục, giữa hệ thống giáo dục, đào tạo với phát triển kinh tế, giữa đào tạo và sử dụng. Chú trọng đầu tư cơ sở vật chất, kinh phí cho các trường dạy nghề, ưu tiên xây dựng các trung tâm dạy nghề chất lượng cao, xây dựng trường dạy nghề chuẩn, chương trình chuẩn theo khung chương trình trên cả nước, để đào tạo những ngành, nghề mũi nhọn và để công nhân tiếp cận được với sự thay đổi nhanh chóng của khoa học - kỹ thuật, công nghệ. Phát triển đa dạng các loại hình đào tạo ở cả nhà trường và ngay tại doanh nghiệp một cách phù hợp, hiệu quả, thích ứng với khả năng, điều kiện học tập, để mọi công nhân, người lao động đều có cơ hội, điều kiện học tập.

Thứ ba, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của công nhân; thực hiện tốt quy chế dân chủ; tăng cường đối thoại trong doanh nghiệp

Cấp ủy và chính quyền tỉnh Lào Cai cần tập trung từng bước giải quyết những vấn đề đang đặt ra đối với lực lượng công nhân thông qua việc hoàn thiện các chính sách xã hội, quan tâm đúng mức, giải quyết thỏa đáng các lợi ích chính đáng, hợp pháp của công nhân, bảo đảm hài hòa lợi ích vật chất và lợi ích tinh thần - văn hóa, lợi ích cá nhân, lợi ích tập thể, lợi ích doanh nghiệp và lợi ích toàn xã hội; xây dựng quan hệ lao động hài hòa, ổn định, tiến bộ trong các loại hình doanh nghiệp. Hoàn thiện hệ thống chính sách, pháp luật bảo đảm quyền, lợi ích chính đáng, hợp pháp của công nhân; giải quyết có hiệu quả vấn đề việc làm, chăm lo đời sống vật chất, tinh thần cho công nhân, bảo đảm an sinh xã hội; bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của công nhân.

Thực hiện quyền dân chủ đại diện và dân chủ trực tiếp của công nhân, thông qua các hình thức chủ yếu như: Hội nghị công nhân lao động hàng năm của doanh nghiệp; Đặt hòm thư góp ý; Cấp uỷ Đảng cơ sở, BCH công đoàn cơ sở, BCH Đoàn TNCS Hồ Chí Minh cơ sở tổ chức lấy ý kiến của người công nhân về những vấn đề có liên quan đến người lao động theo quy định của pháp luật; Tổ chức thảo luận, thương lượng để xây dựng thỏa ước lao động tập thể và hợp đồng lao động; Tham gia Hội nghị chuyên môn do giám đốc doanh nghiệp, phân xưởng, phòng ban, tổ, đội sản xuất tổ chức; Phát huy vai trò của các đoàn thể trong công tác đối thoại. Các tổ chức đoàn thể cần nắm bắt nguyện vọng của người lao động, cũng như tích cực tuyên truyền, vận động công nhân phát huy quyền dân chủ trong thực hiện nhiệm vị sản xuất

Thứ tư, thực hiện tốt nhiệm vụ xây dựng tổ chức Đảng, công đoàn và các đoàn thể trong doanh nghiệp

Phải thống nhất nhận thức rằng, không thể xây dựng lực lượng công nhân vững mạnh và nêu cao vai trò của nó nếu không tăng cường sự lãnh đạo của Đảng. Đó là vấn đề có tính nguyên tắc, là vấn đề có ý nghĩa quyết định để xây dựng giai cấp công nhân Việt Nam hiện đại, lớn mạnh, thực hiện được vai trò, sứ mệnh lịch sử của nó trong sự nghiệp xây dựng Chủ nghĩa xã hội. Sớm đánh giá hiệu quả thực hiện Đề án số 24-ĐA/TU ngày 21/10/2022 của Ban Thường vụ Tỉnh uỷ về “ xây dựng tổ chức đảng, đoàn thể trong các đơn vị kinh tế tư nhân trên địa bàn tỉnh Lào cai giai đoạn 2022-2025, định hướng đến năm 2030”. Cấp ủy các cấp cần chú trọng công tác vận động thành lập và nâng cao chất lượng tổ chức Đảng trong các doanh nghiệp, quan tâm bồi dưỡng phát triển Đảng trong công nhân, phấn đấu đến hết năm 2025 tất cả các doanh nghiệp đều thành lập được tổ chức cơ sở đảng, tăng tỷ lệ đảng viên xuất thân từ công nhân.

Đa dạng hóa các hình thức tập hợp quần chúng, thu hút, động viên ngày càng đông đảo công nhân trong các thành phần kinh tế gia nhập, tự giác tham gia hoạt động công đoàn và các tổ chức quần chúng trong doanh nghiệp. Phấn đấu tất cả các doanh nghiệp có đủ điều kiện thành lập Công đoàn đều thành lập Công đoàn và tăng tỉ lệ công nhân gia nhập Công đoàn.

Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội phải làm cho các thành viên, các tầng lớp trong xã hội nhận thức đúng về giai cấp công nhân; tăng cường mối quan hệ phối hợp với các tổ chức Công đoàn; củng cố và tăng cường khối liên minh công - nông - trí thức và khối đại đoàn kết toàn dân tộc; khắc phục những nhận thức lệch lạc về giai cấp công nhân.

Thứ năm, xây dựng lực lượng công nhân trong sự đa dạng về cơ cấu ngành nghề; đề cao vai trò lực lượng công nhân trong thành phần kinh tế nhà nước.

Tỉnh Lào Cai cần đổi mới chính sách để thu hút và phát triển các dự án lớn, sử dụng nhiều lao động đối với các nhà đầu tư nước ngoài. Nên có các chính sách khuyết khích doanh nghiệp đầu tư vào phát triển nông nghiệp, nông thôn theo hướng hiện  đại, hướng tới  xây dựng  nông nghiệp sản xuất hàng hóa lớn, đa dạng, phát  triển nhanh và bền vững, có năng suất, chất lượng và khả năng cạnh tranh cao nhằm tạo ra nhu cầu rộng lớn và phát huy về lợi thế lương thực, thực phẩm, cây trồng công nghiệp của nước ta. Điều này sẽ góp phần giải phóng sức lao động nông nghiệp, chuyển dịch cơ cấu lao động từ lao động nông nghiệp sang lao động trong các lĩnh vực công nghiệp và dịch vụ, là điều kiện để lực lượng công nhân của tỉnh phát triển nhanh về số lượng, hợp lý về cơ cấu theo vùng Khu, Cụm công nghiệp và từng địa phương.

Với vị trí của mình trong cơ cấu nền kinh tế nhiều thành phần, doanh nghiệp nhà nước cần phải đi đầu trong việc ứng dụng những thành tựu khoa học, kỹ thuật và công nghệ, khoa học quản lý để nâng cao hiệu quả và năng suất lao động, đồng thời phải mở rộng về quy mô sản xuất để tăng tính cạnh tranh trong điều kiện hội nhập quốc tế. Quá trình đó sẽ góp phần ổn định, từng bước phát triển lực lượng công nhân trong thành phần kinh tế nhà nước cả về số lượng và chất lượng. Khi đó kinh tế nhà nước sẽ phát huy được hiệu quả vai trò chủ đạo, điều tiết nền kinh tế và đội ngũ công nhân trong doanh nghiệp nhà nước xứng đáng là lực lượng nồng cốt, đi đầu trong quá trình đẩy mạnh sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa.

Thứ sáu, tăng cường đầu tư thị trường lao động đảm bảo việc làm bền vững cho công nhân

Hằng năm và trong từng giai đoạn các ngành, địa phương, doanh nghiệp phải chủ động dự báo nhu cầu sử dụng, tuyển dụng lao động thuộc lĩnh vực ngành, địa phương quản lý gửi cơ quan quản lý nhà nước về lao động; thu thập, tổng hợp, phân tích, dự đoán thị trường cung - cầu lao động sát đúng tình hình.

Xây dựng, triển khai hệ thống chỉ số đánh giá thị trường lao động, mức độ chênh lệch phát triển thị trường lao động, khả năng tạo việc làm và thu nhập với các tỉnh trong khu vực.

Điều tra, khảo sát chuyên đề về thị trường lao động; xây dựng mô hình dự báo và các phần mềm phục vụ phân tích, dự báo thị trường lao động; phân tích thông tin thị trường lao động hằng quý, 6 tháng, năm; dự báo thị trường lao động theo ngành, nghề, quốc gia, cấp vùng, cấp tỉnh ngắn hạn, trung hạn,…

Định kỳ 1- 2 năm/lần tổ chức ngày hội việc làm cấp tỉnh, Hội nghị gặp mặt giữa cơ quan nhà nước - doanh nghiệp - cơ sở đào tạo - trung tâm dịch vụ việc làm. Thúc đẩy mối quan hệ chặt chẽ giữa cơ sở GDNN và các trung tâm giới thiệu việc làm, sàn giao dịch việc làm, hội chợ việc làm nhằm cung cấp thông tin cho các cơ sở giáo dục nghề nghiệp về nhu cầu nhân lực trên địa bàn và hỗ trợ người học tìm kiếm việc làm.

Xây dựng cơ chế thông tin, trao đổi nhằm giúp hệ thống cơ sở GDNN - Doanh nghiệp - Trung tâm Dịch vụ việc làm tăng cường hiểu biết lẫn nhau (về năng lực đào tạo của nhà trường - nhu cầu nhân lực của doanh nghiệp) từ đó thúc đẩy các hoạt động liên kết, hợp tác giữa nhà trường - doanh nghiệp trên nguyên tắc cùng có lợi.

 Hoàn thiện hệ thống thông tin thị trường lao động làm cơ sở cho kết nối cung cầu lao động bảo đảm cung ứng lao động phù hợp với nhu cầu của doanh nghiệp, kịp thời cung cấp các thông tin về thị trường lao động để hỗ trợ, tư vấn giới thiệu việc làm cho công nhân lao động theo yêu cầu, đồng thời giúp định hướng đào tạo nhân lực có tay nghề cao trên cơ sở nhu cầu thực tế của thị trường lao động trong tỉnh.

Cung cấp, phổ biến thông tin thị trường lao động đến các tổ chức, cá nhân bằng nhiều hình thức như cung cấp tài liệu tuyên truyền, tập huấn, diễn đàn, phiên giao dịch việc làm, ứng dụng trên thiết bị di động thông minh để các tổ chức, cá nhân cung cấp và được tiếp nhận thông tin thị trường lao động đầy đủ, kịp thời, chính xác.

Tóm lại, trong điều kiện cách mạng công nghiệp 4.0 hiện nay, tri thức nhân tạo, rô bốt thông minh đang ngày càng phát triển và đi vào thực tiễn sản xuất, nếu lực lượng công nhân Lào Cai không sớm cải thiện được trình độ học vấn, tay nghề đáp ứng yêu cầu lao động sản xuất sẽ phải đối diện với nguy cơ thất nghiệp hàng loạt, cùng với đó là các vấn đề bất ổn về kinh tế - xã hội. Đây là trách nhiệm to lớn của cả hệ thống chính trị và lực lượng công nhân ở Lào Cai. Với quyết tâm xây dựng Lào Cai trở thành tỉnh phát triển trong khu vực, cần thực hiện đồng bộ các giải pháp để lực lượng công nhân không ngừng lớn mạnh, góp sức cùng nhân dân cả nước thực hiện thành công sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.